تایر خودرو|تایر انواع مدل هایما

تایر یا لاستیک، یکی از مهم‌ ترین اجزای خودرو است که وظیفه انتقال نیرو، تعادل و حرکت خودرو روی سطح جاده رو داره. تایرها نقش کلیدی در ایمنی، راحتی سواری، مصرف سوخت و عملکرد کلی خودرو دارن.

کاربرد و وظایف تایر خودرو

• انتقال نیرو: حرکت، شتاب و ترمزگیری.

• جذب ضربه: از چاله‌ ها و ناهمواری‌ های جاده.

• کنترل: تعادل و فرمان‌ پذیری خودرو.

• ایمنی: جلوگیری از لغزش و کاهش خطر تصادف.

ویژگی‌ های مهم تایر خودرو

• چسبندگی: مخصوصاً در شرایط بارانی یا لغزنده.

• طول عمر: بستگی به کیفیت، رانندگی و نگهداری.

• تحمل وزن: تایرها بر اساس شاخص بار طراحی میشن.

• سرعت مجاز: هر تایر محدودیت سرعت خاص خودشو داره.

اجزاء تشکیل‌ دهنده تایر

ترد (Tread) – لایه بیرونی آج‌ دار

• تعریف: بخشی از تایر که مستقیم با سطح جاده در تماس است.

• وظایف: چسبندگی به سطح، ترمزگیری مؤثر، دفع آب در بارندگی، جلوگیری از سر خوردن.

• جنس: ترکیبی از لاستیک سخت و مقاوم در برابر سایش.

نکته: نوع طراحی آج ترد بسته به کاربری تایر (جاده‌ ای، برفی، آفرود) متفاوته.

دیواره جانبی (Sidewall)

• تعریف: بخشی بین لبه تایر و ترد، از بیرون دیده میشه.

• وظایف: محافظت از لایه‌ های داخلی، جذب ضربه‌ های جانبی، انعطاف‌ پذیری در پیچ‌ ها.

• اطلاعات درج‌شده: اطلاعاتی مثل سایز تایر، تاریخ تولید، حداکثر فشار باد، شاخص بار و سرعت روی این بخش نوشته شده.

بلت‌ ها (Belts) – تسمه‌ های تقویتی

• تعریف: لایه‌ هایی از جنس فولاد یا الیاف محکم که زیر ترد قرار دارن.

• وظایف: تقویت ساختار تایر، افزایش مقاومت در برابر سوراخ شدن، حفظ شکل آج.

• انواع: معمولاً از سیم‌ های فولادی با روکشی از پلاستیک یا نایلون ساخته میشن.

کارکاس (Carcass) – بدنه اصلی تایر

• تعریف: ساختار داخلی و اسکلت تایر که بیشتر فشار باد رو تحمل میکنه.

• مواد تشکیل‌دهنده: از لایه‌ های نخی یا پلی‌ استری با روکشی از لاستیک ساخته شده.

• وظایف: تحمل وزن خودرو، جذب ضربات، حفظ شکل تایر.

در تایرهای رادیال، لایه‌ های کارکاس به‌صورت شعاعی از مرکز به کناره‌ ها کشیده شدن (ساختار قوی‌ تر و انعطاف‌پذیرتر).

لاینر داخلی (Inner liner)

• تعریف: لایه‌ ای درونی از لاستیک که مثل تیوب عمل میکنه.

• وظیفه: جلوگیری از نشت هوا در تایرهای بدون تیوب (تیوب‌ لس).

• جنس: لاستیک مصنوعی با مقاومت بالا در برابر نفوذ هوا.

بیـد (Bead) – طوقه

• تعریف: لبه‌ ی داخلی تایر که با رینگ در تماس است.

• ساختار: از رشته‌ های فولادی ضخیم و محکم تشکیل شده که در لاستیک محافظ پیچیده شده‌ اند.

• وظایف: نگه‌ داشتن تایر به‌صورت محکم روی رینگ، جلوگیری از لیز خوردن تایر روی رینگ در فشار یا دور بالا.

فیلر (Bead filler) – پرکننده طوقه

• تعریف: ماده‌ ای بین بید و دیواره جانبی.

• وظایف: به استحکام دیواره کمک میکنه و انتقال بهتر نیرو از بید به بدنه تایر.

لایه چسبنده (Cushion layer)

• تعریف: لایه‌ ای لاستیکی بین بلت و کارکاس.

• وظایف: اتصال بهتر این دو قسمت و جلوگیری از جدا شدن لایه‌ ها در اثر فشار و حرارت.

اعداد روی تایر

مثال عددی: 225/45 R17 91W

این فرمت استاندارد نوشته‌ شده روی دیواره اکثر تایرهاست.
بیایید جزء به جزء بررسیش کنیم:

عدد اول – پهنای تایر (225)

• به میلی‌ متر اندازه‌ گیری میشه.

• نشون‌ دهنده عرض مقطع تایر از یک لبه به لبه‌ ی دیگره.

• در این مثال: تایر ۲۲۵ میلی‌متر عرض داره.

 تأثیر:

• پهنای بیشتر = چسبندگی بهتر، ولی مصرف سوخت بالاتر و نویز بیشتر.

• پهنای کمتر = سواری نرم‌ تر، مصرف سوخت کمتر.

 عدد دوم – نسبت ارتفاع به پهنا (45)

• عددی به صورت درصدی از پهنای تایره.

• یعنی ارتفاع دیواره جانبی تایر، ۴۵٪ از ۲۲۵ میلی‌ متره = حدود ۱۰۱.۲۵ میلی‌ متر.

• به این عدد “فاق” یا “سری تایر” هم میگن.

تأثیر:

• عدد کمتر (فاق کوتاه) = سواری خشک‌ تر ولی هندلینگ بهتر (مناسب خودروهای اسپرت)

• عدد بیشتر (فاق بلند) = سواری نرم‌ تر، ولی کنترل کمتر در پیچ‌ ها

حرف R – نوع ساختار تایر

• R = رادیال
  رایج‌ ترین نوع تایر خودروهای امروزیه.

در تایر رادیال، رشته‌ های پارچه‌ ای داخل تایر به‌ صورت شعاعی (از مرکز به کناره) چیده میشن. این ساختار باعث دوام، چسبندگی، و مصرف سوخت بهتر میشه.

عدد بعدی – قطر رینگ (17)

• به اینچ اندازه‌ گیری میشه.

• نشون میده که این تایر باید روی رینگی با قطر ۱۷ اینچ نصب بشه.

اهمیت:

• اگه اشتباه سایز بزنی، تایر روی رینگ جا نمی‌افته یا ممکنه خطرناک باشه.

عدد بعدی – شاخص بار (91)

• عددی که نشون میده تایر تا چه میزان وزن رو میتونه تحمل کنه.

• در این مثال، عدد 91 یعنی هر تایر میتونه حدود 615 کیلوگرم وزن تحمل کنه.

جدول تبدیل شاخص بار:

برای خودروهای سواری معمولی، شاخص بار بین 85 تا 100 رایجه.

حرف نهایی – شاخص سرعت (W)

• نشون‌ دهنده حداکثر سرعت ایمن تایره.

• در این مثال: W یعنی تایر تا 270 کیلومتر بر ساعت بدون مشکل کار میکنه.

جدول شاخص سرعت:

 اگر سرعت خودرو از این حد بیشتر بشه، ممکنه تایر آسیب ببینه یا ترکیده بشه.

کد تاریخ تولید (Date Code – DOT)

روی دیواره تایر معمولاً عددی چهاررقمی هست، مثلاً:

DOT X7YU 3023

• عدد 3023 یعنی: هفته ۳۰ از سال ۲۰۲۳

• به عبارتی تایر در تیرماه ۱۴۰۲ تولید شده.

عمر مفید تایر بین ۴ تا ۵ ساله، حتی اگر استفاده نشه.

علائم دیگر روی تایر:

تنظیم باد تایر

• باد مناسب باعث کاهش مصرف سوخت، افزایش عمر تایر و رانندگی ایمن‌ تر میشه.

• باد کمتر باعث سایش زیاد، داغ‌شدن و افزایش خطر ترکیدن میشه.

• باد بیشتر باعث سفتی سواری، سایش مرکز تایر و کاهش چسبندگی میشه.

برای خودروهای هایما معمولاً فشار باد بین ۳۰ تا ۳۵ psi هست.

برای خودروهای هایما (Haima)، تنظیم فشار باد تایر به مدل خودرو بستگی داره. در اینجا تنظیمات استاندارد باد تایر برای برخی از مدل‌ های مختلف هایما رو برات آوردم. این تنظیمات بر اساس استانداردهای معمول خودروسازان و فشار باد معمول برای خودروهای سواری و شاسی‌ بلند تعیین شده.

جدول تنظیم باد تایر برای مدل‌ های مختلف هایما:

نکات مهم:

• ۲.۴ بار (۳۴ psi) معمولاً برای بیشتر خودروهای سواری و شاسی‌ بلند کاملاً مناسب است. فشار بیشتر یا کمتر ممکنه منجر به سایش غیر یکنواخت تایر، افزایش مصرف سوخت یا کاهش عمر تایر بشه.

• این اعداد برای شرایط عادی (یعنی وقتی که خودرو سرده و مدت زیادی در حرکت نبوده) در نظر گرفته شده‌ اند.

• در صورت بار زیاد (مثل مسافرت با خودرو پر از بار)، ممکنه نیاز به افزایش فشار باد تایرها داشته باشید. برای این کار بهتره به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید.

چگونه فشار باد تایر رو بررسی کنیم؟

1. قبل از رانندگی: همیشه فشار تایر رو وقتی که خودرو سرده (بعد از حداقل ۳ ساعت از پارک) اندازه‌ گیری کن.

2. بادسنج دقیق: از یک بادسنج دیجیتال یا آنالوگ دقیق برای اندازه‌ گیری استفاده کن.

3. برچسب داخل درب راننده: در اکثر خودروها، فشار باد تایر روی برچسبی که داخل درب راننده قرار داره درج شده. این میتونه کمک بزرگی برای تنظیم دقیق باد باشه.

دلایل رایج خراب شدن تایر

• تنظیم نبودن باد

• رانندگی با سرعت بالا روی سطح ناهموار

• ضربه شدید (چاله یا جدول)

• عمر بالا (ترک‌خوردگی یا خشک‌شدن)

• استفاده از تایرهای تاریخ‌گذشته

• پنچرگیری غیراصولی

انواع تایر از نظر طراحی

1. تایر تیوب‌لس (بدون تیوب): رایج در خودروهای مدرن، ایمن‌تر و کمتر پنچر میشه.

2. تایر بایاس (Bias Ply): ساختار ساده‌تر، ارزان‌تر ولی کارایی پایین‌تر.

3. تایر رادیال (Radial): ساختار مدرن، مقاوم‌تر و سواری بهتر.

انواع تایر از نظر کاربرد

• تابستانی: چسبندگی بالا، مناسب آب‌وهوای گرم

• زمستانی (برفی): عاج‌دار، ضدلغزش

• چهارفصل: ترکیب خوبی از هر دو، برای آب‌وهوای متعادل

• آفرود: مخصوص مسیرهای خاکی یا کوهستانی

• عملکرد بالا (HP/UHP): برای خودروهای اسپرت

تایر خودروهای هایما (مدل‌ های رایج در ایران):

توجه: برای تعویض تایر باید حتماً شاخص سرعت و بار تایر هم متناسب با مدل خودرو باشه.