کالیپر ترمز (Brake Caliper) یکی از اجزای کلیدی سیستم ترمز دیسکی خودرو است که وظیفه دارد نیروی هیدرولیکی را که از پدال ترمز تولید میشود، به نیروی مکانیکی برای فشردن لنتها به دیسک ترمز (روتور) تبدیل کند. این قطعه مستقیماً مسئول ایجاد اصطکاک بین لنت ترمز و دیسک بوده و در نتیجه باعث کاهش سرعت یا توقف کامل خودرو میشود.
وظایف کالیپر ترمز
چندین وظیفه اساسی در عملکرد ترمز دارد:
تبدیل انرژی هیدرولیکی به مکانیکی:
با دریافت فشار روغن ترمز، پیستون های داخل کالیپر حرکت کرده و لنت ها را به دیسک میفشارند.
ایجاد اصطکاک برای توقف خودرو:
اصطکاک بین لنت و دیسک منجر به کاهش سرعت چرخ ها میشود.
بازگشت به موقع به وضعیت اولیه:
پس از رها شدن پدال ترمز، پیستون ها باید به موقع به عقب برگردند تا لنت ها از دیسک فاصله بگیرند.
اجزای کالیپر ترمز
این قطعه از بخش های مختلفی تشکیل شده است که به طور هماهنگ عمل میکنند:
بدنه کالیپر (Caliper Housing):
بدنه اصلی که سایر اجزا در آن قرار میگیرند.
پیستون یا پیستونها (Pistons):
عامل اصلی فشردن لنت به دیسک.
پین های راهنما (Guide Pins):
برای حرکت آزادانه کالیپر در مدل های لغزشی.
واشرها و درزگیرها (Seals & Boots):
برای جلوگیری از نشت روغن و نفوذ گرد و غبار.
لنت های ترمز (Brake Pads):
سطوح اصطکاکی که به دیسک فشار داده می شوند.
پیچ های مونتاژ:
جهت اتصال ایمن کالیپر به سیستم تعلیق یا اکسل.
انواع کالیپر ترمز
میتوان به دو نوع اصلی تقسیم کرد:
1. کالیپر ثابت (Fixed Caliper)
-
دارای دو یا چند پیستون در دو طرف دیسک است.
-
عملکرد قوی تری دارد اما پیچیده تر و گران تر است.
-
اغلب در خودروهای اسپرت و لوکس دیده می شود.
2. کالیپر شناور یا لغزشی (Floating/Sliding Caliper)
-
دارای یک یا دو پیستون تنها در یک سمت است.
-
هنگام فشردن پیستون، بدنه کالیپر به سمت دیگر می لغزد و لنت دوم را به دیسک فشار میدهد.
-
ساده تر، سبک تر و ارزان تر است.
-
در اکثر خودروهای شهری استفاده میشود.
نشانه های خرابی کالیپر ترمز
خرابی آن میتواند عملکرد ترمزگیری را به شدت مختل کند. برخی از نشانه های متداول عبارتند از:
کج شدن خودرو هنگام ترمزگیری:
نشان دهنده عملکرد نامتقارن کالیپرها.
گرمای بیش از حد چرخ ها:
به علت گیر کردن پیستون و چسبیدن لنت به دیسک.
ترمزگیری ضعیف یا غیریکسان:
کاهش فشار در یک یا چند کالیپر.
صدای غیرعادی (سوت یا تقتق):
ناشی از سایش نامناسب لنت ها یا شل شدن کالیپر.
نشت روغن ترمز اطراف کالیپر:
معمولاً به دلیل خرابی واشرها و آب بند ها.
سفت یا ناپایدار شدن پدال ترمز:
تغییر فشار سیستم هیدرولیک.
زمان مناسب برای تعویض یا تعمیر کالیپر ترمز
معمولاً طول عمر بالایی دارد اما در برخی شرایط نیاز به تعویض یا بازسازی دارد. زمان مناسب تعویض یا تعمیر شامل موارد زیر است:
-
هنگام مشاهده نشانه های فوق، بهخصوص نشت روغن یا کج شدن خودرو.
-
بعد از طی مسافت بالا (بیش از 100,000 کیلومتر) بهعنوان بازبینی دوره ای.
-
زمان تعویض کامل سیستم ترمز یا ارتقای آن، برای هماهنگی بهتر اجزا.
-
در اثر ضربه فیزیکی یا تصادف که به اجزای ترمز آسیب زده باشد.
کالیپر چرخ جلو راست هایما S5
کالیپر چرخ جلو چپ هایما S5
کالیپر چرخ جلو راست هایما S7
کالیپر چرخ جلو چپ هایما S7
انواع کالیپر ترمز در خودروهای هایما
خودروهای برند هایما، بسته به مدل، نوع موتور، و کلاس خودرو (شاسی بلند یا سدان)، از سیستم های ترمز متفاوتی بهره میبرند. در اکثر این خودروها، سیستم ترمز دیسکی چهارچرخ به کار رفته که شامل کالیپرهای دیسکی جلو و عقب میشود. اما تفاوت اصلی، در نوع کالیپر (ثابت یا شناور) و تعداد پیستون ها است.
1. هایما S5
-
نوع خودرو: کراس اوور کامپکت
-
سیستم ترمز جلو: دیسکی با کالیپر شناور تک پیستونه
-
سیستم ترمز عقب: دیسکی با کالیپر شناور
-
ویژگی ها:
-
سیستم ترمز مجهز به ABS، EBD، BA
-
لنت ها به راحتی در دسترس و تعمیرپذیری بالا
-
استفاده از کالیپر شناور باعث کاهش هزینه تولید و نگهداری شده
-
2. هایما S7 (نسخه توربو و معمولی)
-
نوع خودرو: شاسی بلند میان رده
-
سیستم ترمز جلو: دیسکی با کالیپر شناور تکپیستونه
-
سیستم ترمز عقب: دیسکی با کالیپر شناور
-
ویژگی ها:
-
ترمزها در این مدل عملکرد نسبتاً خوبی دارند ولی در مسیرهای پرشیب یا پرسرعت، نیاز به سیستم قوی تر احساس میشود
-
استفاده از کالیپر تک پیستونه باعث شده تا قدرت ترمز کمتر از خودروهای دوپیستونه مشابه باشد
-
3. هایما 8S (Haima 8S)
-
نوع خودرو: شاسی بلند اسپرت با موتور 1.6 لیتری توربو
-
سیستم ترمز جلو: دیسکی با کالیپر دوپیستونه شناور یا نیمهثابت
-
سیستم ترمز عقب: دیسکی با کالیپر شناور تک پیستونه
-
ویژگی ها:
-
در نسخه های فول، ترمزهای جلو تقویت شده با عملکرد بهتر در ترمزگیری سریع وجود دارد
-
احتمالاً دارای سیستم ترمز پارک برقی (EPB) در چرخ های عقب
-
4. هایما M5 (سدان)
-
نوع خودرو: سدان شهری
-
سیستم ترمز جلو: دیسکی با کالیپر شناور تک پیستونه
-
سیستم ترمز عقب: دیسکی یا کاسه ای بسته به نسخه
-
ویژگیها:
-
برای مصرف شهری طراحی شده، کالیپرها ساده و کم هزینه هستند
-
در نسخ ههای پایه احتمال استفاده از ترمز کاسه ای در عقب
-
مدل خودرو | نوع کالیپر جلو | نوع کالیپر عقب | تعداد پیستون جلو | ویژگی خاص |
---|---|---|---|---|
هایما S5 | شناور تک پیستونه | شناور | 1 | اقتصادی و کم هزینه |
هایما S7 | شناور تک پیستونه | شناور | 1 | مناسب رانندگی عادی |
هایما 8S | دوپیستونه نیمه ثابت | شناور | 2 | ترمزگیری قوی تر |
هایما M5 | شناور تک پیستونه | دیسکی/کاسه ای | 1 | ترمزهای سبک شهری |
جمع بندی
کالیپر ترمز یکی از اجزای حیاتی سیستم ترمز دیسکی است که نقش کلیدی در ایمنی خودرو دارد. شناخت عملکرد، انواع و علائم خرابی آن میتواند به کاهش خطرات احتمالی و افزایش طول عمر سیستم ترمز کمک شایانی کند. نگهداری منظم، بررسی دورهای و توجه به نشانههای هشداردهنده، بهترین راه برای اطمینان از عملکرد صحیح کالیپر ترمز و حفظ ایمنی رانندگی است.