کمپرسور A/C یا کمپرسور کولر خودرو یکی از اجزای اصلی سیستم تهویه مطبوع (A/C) خودرو است که نقش مهمی در تأمین سرمایش و راحتی در کابین خودرو دارد. این دستگاه گاز مبرد را فشرده کرده و به سیستم انتقال می‌دهد تا فرآیند خنک‌سازی انجام شود.
کمپرسور A/C چیست؟
کمپرسور کولر دستگاهی است که در سیستم کولر خودرو گاز مبرد را فشرده کرده و آن را به کندانسور منتقل می‌کند. این فرآیند موجب می‌شود که گاز مبرد به مایع تبدیل شده و گرمای داخل کابین جذب شود.
وظایف کمپرسور A/C
فشرده سازی گاز مبرد:
گاز مبرد را از حالت کم فشار به پرفشار تبدیل می کند.
انتقال گاز فشرده به کندانسور:
گاز فشرده به کندانسور فرستاده می شود تا گرما را از دست بدهد.
حفظ جریان مبرد در سیستم:
کمپرسور تضمین می کند که گاز مبرد به طور پیوسته در سیستم جریان یابد.
انواع کمپرسور A/C
کمپرسور پیستونی (Reciprocating Compressor):
این نوع کمپرسور با استفاده از حرکت رفت و برگشتی پیستون گاز مبرد را فشرده می کند.
مزایا: عملکرد قوی و مناسب برای سیستم های بزرگ تر.
معایب: نویز بیشتر و مصرف انرژی بالاتر.
کمپرسور چرخشی (Rotary Compressor):
گاز مبرد با استفاده از حرکت چرخشی پره ها فشرده می شود.
مزایا: صدای کمتر و کارایی بالا.
معایب: حساسیت به آلودگی و خرابی سریع تر در شرایط نامناسب.
کمپرسور اسکرول (Scroll Compressor):
از دو مارپیچ استفاده می کند که یکی ثابت و دیگری متحرک است تا گاز مبرد را فشرده کند.
مزایا: کارایی بالا، صدای کمتر و مصرف انرژی بهینه.
معایب: هزینه تولید بالا.
کمپرسور محوری (Axial Compressor):
برای فشرده سازی از پره هایی که به‌صورت محوری چیده شده‌اند استفاده می کند.
مزایا: مناسب برای خودروهای با عملکرد بالا.
معایب: هزینه بالا و پیچیدگی بیشتر.
کمپرسور متغیر (Variable Displacement Compressor):
قادر است ظرفیت خود را بر اساس نیاز تغییر دهد.
مزایا: کاهش مصرف سوخت و کنترل بهتر دما.
معایب: تعمیر و نگهداری پیچیده تر.
عملکرد کمپرسور A/C
فعال سازی کمپرسور:
هنگامی که کلید A/C در داخل خودرو روشن می‌شود، کمپرسور توسط یک کلاچ الکترومغناطیسی به حرکت در می آید. این کلاچ به تسمه متصل است و انرژی لازم را از موتور خودرو تأمین می‌کند.
فشرده سازی گاز:
کمپرسور گاز مبرد (معمولاً R134a یا R1234yf) را از حالت کم فشار به پرفشار فشرده می کند. این فشرده‌سازی باعث افزایش دمای گاز می‌شود.
انتقال گاز به کندانسور:
گاز فشرده شده به کندانسور منتقل می‌شود، جایی که گرمای خود را از دست می‌دهد و به مایع تبدیل می‌شود.
گردش مبرد در سیستم:
مایع خنک کننده از کندانسور به اواپراتور منتقل می‌شود، جایی که گرمای کابین را جذب کرده و دوباره به گاز تبدیل می‌شود. سپس این گاز به کمپرسور بازمی‌گردد و چرخه ادامه می‌یابد.
کنترل فشار:
کمپرسور با کمک سوپاپ های داخلی فشار مناسب را در سیستم حفظ می‌کند تا مبرد بتواند به درستی عمل کند.
تعامل با سنسورها:
سنسورهای فشار و دما به کمپرسور کمک می‌کنند تا بر اساس نیاز کابین، عملکرد خود را تنظیم کند. در خودروهای مدرن، این تنظیمات به صورت خودکار و توسط ECU انجام می‌شود.
لوله رفت و برگشت گاز کولر هایما S7
کمپرسور کولر هایما S5
مجموعه پنل بخاری و کولر هایما S7
شیلنگ کولر بین کومپروسور و کوندانسور هایما S7 توربو
علائم خرابی کمپرسور کولر
کاهش سرمایش:
یکی از اولین نشانه های خرابی کمپرسور، کاهش یا عدم خنک کنندگی در کابین خودرو است.
صدای غیرعادی:
صدای غیرعادی مانند جیغ یا تق تق از کمپرسور ممکن است نشان دهنده خرابی یاتاقان ها یا قطعات داخلی باشد.
روشن نشدن کمپرسور:
اگر کمپرسور روشن نشود، ممکن است مشکل در کلاچ الکترومغناطیسی یا سیم‌کشی باشد.
نشت گاز مبرد:
نشت مبرد از اتصالات یا خود کمپرسور باعث کاهش عملکرد سیستم می‌شود.
افزایش مصرف سوخت:
خرابی کمپرسور ممکن است باعث فشار اضافی به موتور شده و مصرف سوخت را افزایش دهد.
روشن شدن چراغ چک موتور:
در برخی خودروها، خرابی کمپرسور می‌تواند باعث ارسال سیگنال خطا به ECU و روشن شدن چراغ چک شود.
دلایل خرابی کمپرسور کولر
عدم نگهداری مناسب:
تعویض نکردن گاز مبرد و روغن کمپرسور کولر می‌تواند عمر آن را کاهش دهد.
سایش و فرسودگی:
استفاده مداوم و طولانی مدت باعث سایش قطعات داخلی کمپرسور می‌شود.
نشت مبرد:
نشت گاز مبرد می تواند عملکرد کمپرسور را مختل کرده و منجر به خرابی آن شود.
تسمه یا کلاچ معیوب:
خرابی تسمه کولر یا کلاچ کمپرسور باعث عدم کارکرد صحیح آن می‌شود.
آلودگی در سیستم:
وجود ذرات یا ناخالصی ها در مبرد می تواند به قطعات داخلی کمپرسور کولر آسیب برساند.
روش های نگهداری و تست کمپرسور A/C
- بررسی دوره‌ای:
- کمپرسور و تسمه کولر را به صورت منظم بررسی کنید تا از سلامت آن ها اطمینان حاصل شود.
- تعویض گاز مبرد:
- گاز مبرد را در دوره های زمانی مشخص تعویض کنید تا فشار مناسب سیستم حفظ شود.
- تمیز کردن سیستم:
- از ورود ذرات و آلودگی به سیستم جلوگیری کنید و در صورت نیاز، سیستم را شست‌وشو دهید.
- تست عملکرد:
- با استفاده از دستگاه فشارسنج، فشار گاز مبرد را در کمپرسور اندازه گیری کنید.
- استفاده از دیاگ:
- دیاگ خودرو می تواند خطاهای مرتبط با کمپرسور را تشخیص دهد.
نتیجه گیری
کمپرسور A/C یا کمپرسور کولر یکی از اجزای کلیدی در سیستم تهویه مطبوع خودرو است که نقش مهمی در تأمین سرمایش و راحتی راننده و سرنشینان دارد. نگهداری صحیح و توجه به علائم خرابی می تواند عمر این قطعه را افزایش داده و از هزینه های تعمیراتی جلوگیری کند. در صورت مشاهده هرگونه خرابی، توصیه می شود به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید و از قطعات اصلی برای تعویض استفاده کنید.
